Dozór elektroniczny

Dozór elektroniczny stanowi atrakcyjną alternatywę dla skazanego wobec osadzenia w zakładzie karnym. O zezwoleniu na odbyciu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego orzeka sąd penitencjarny na wniosek skazanego, jego obrońcy, prokuratora, kuratora lub dyrektora zakładu karnego. W praktyce z wnioskiem występuje najczęściej skazany lub jego obrońca.

Kara odbywana w takiej formie jest mniej uciążliwa, umożliwia skazanemu prowadzenie względnie normalnego życia, a jednocześnie jest mniej obciążająca dla Skarbu Państwa. Konieczne jest jednak spełnienie szeregu warunków dotyczących zarówno skazanego, jak i możliwości technicznych związanych z odbywaniem kary w systemie dozoru elektronicznego.

Zamiana kary pozbawienia wolności na tzw. dozór elektroniczny jest możliwa gdy zostaną spełnione wszystkie z opisanych niżej warunków. Po pierwsze orzeczona kara pozbawienia wolności (lub suma kar podlegających łączeniu) nie może przekraczać jednego roku, a jednocześnie nie może być ona wymierzona w warunkach multirecydywy (art. 64 § 2 k.k.). Nadto w ocenie sądu zamiana kary na dozór elektroniczny musi być wystarczająca do osiągnięcia celów kary.

Po drugie konieczne jest spełnienie warunków związanych z możliwościami odbywania kary w w formie dozoru elektronicznego, tj. skazany musi posiadać określone miejsce stałego pobytu, osoby pełnoletnie z nim zamieszkujące muszą wyrazić zgodę na takie odbywanie kary i wreszcie spełnione muszą być warunki techniczne niezbędne dla odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego.

Wniosek o zezwolenie na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego składa się do sądu penitencjarnego (wydział Sądu Okręgowego), w którego okręgu skazany przebywa. Integralną część wniosku stanowi uzasadnienie, które winno w odpowiedni sposób wykazywać spełnienie wszystkich warunków niezbędnych do zamiany kary pozbawienia wolności na dozór elektroniczny, a także w sposób precyzyjny określać wyrok którym została orzeczona kara.

Jednocześnie do wniosku powinny zostać dołączone oświadczenia o wyrażeniu zgody wszystkich osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie ze skazanym. Niedołączenie wskazanych oświadczeń stanowi brak formalny skutkujący istotnym opóźnieniem w rozpoznaniu sprawy. Wniosek o zamianę kary na dozór elektroniczny zwolniony jest od opłat sądowych.

Błędy popełnione na etapie postępowania penitencjarnego skutkować mogą znacznym opóźnieniem w rozpoznaniu sprawy (braki formalne itd.), a nawet odmową udzielenia zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego, co zazwyczaj skutkuje osadzeniem w zakładzie karnym. Dlatego skazany, który nie czuje się biegły w prawie karnym wykonawczym powinien rozważyć zasadność zwrócenia się o pomoc do adwokata.

Postanowienie w przedmiocie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny wydaje w terminie 30 dni od wpływu wniosku, przy czym jest to termin o charakterze instrukcyjnym. Może on zostać przekroczony z różnych powodów, najczęściej dzieje się tak właśnie z uwagi na nieprawidłowe sformułowanie lub braki formalne wniosku.

W przypadku gdy sąd penitencjarny udziela zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego postanowienie zawiera takie elementy jak miejsce, czas i rodzaj wykonywania nałożonych obowiązków, rodzaj środków technicznych oraz termin i sposób zgłoszenia przez skazanego gotowości do zainstalowania stosownych elementów systemu.

Skazanemu służy zażalenia zarówno na postanowienie o udzieleniu zezwolenia (poszczególne warunki mogą być sprzeczne z interesem skazanego), jak i na postanowienie o odmowie udzielenia zezwolenia. Zażalenie składa się za pośrednictwem sądu penitencjarnego, który wydał kwestionowane zażalenie.