Każdy pojazd mechaniczny w Polsce powinien być objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej (OC), z której to polisy poszkodowany może domagać się wypłaty zadośćuczynienia (szkody na osobie), czy też odszkodowania (najczęściej koszty naprawy samochodu, lub jego wartość w przypadku szkody całkowitej). W określonych sytuacjach już po dokonaniu wypłaty z polisy może się pojawić żądanie o zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi. Najczęściej dzieje się tak, gdy zdaniem ubezpieczyciela pojawiają się nowe dowody wskazujące na winę poszkodowanego (najczęściej jest to zmiana wyjaśnień przez sprawcę).
Kiedy ubezpieczyciel zażąda zwrotu odszkodowania?
Jak wskazano już wyżej – jedną z typowych przyczyn otrzymania wezwania o zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi jest pojawianie się nowych dowodów, w oparciu o które ubezpieczyciel dokona zmiany swojej wcześniejszej decyzji i zażąda zwrotu części lub całości wypłaconej kwoty.
W przypadku żądania zwrotu części kwoty ubezpieczyciel zazwyczaj jedynie kwestionuje wysokość szkody – przykładowo powołując się na wcześniejsze uszkodzenia samochodu. Żądanie zwrotu całości odszkodowania to natomiast najczęściej przyjęcie przez ubezpieczyciela, że to poszkodowany jest sprawcą zdarzenia. Najczęściej jest to efektem zmiany oświadczenia przez rzeczywistego sprawcę.
Dzieje się tak najczęściej w przypadku tzw. kolizji, stłuczek itd., czyli zdarzeń do których nie wzywano Policji, nie zabezpieczono monitoringu, ani nie wykonano zdjęć z umiejscowieniem pojazdów tuż po zdarzeniu. Jedyne dowody to więc w praktyce oświadczenia uczestników kolizji oraz ślady na pojazdach. Może to istotnie utrudnić wykazanie własnej racji.
Zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi – skierowanie sprawy do sądu
Jak bronić się po otrzymaniu żądania o zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi? Najczęściej w takim wezwaniu znajdziemy informację o nowych dowodach (zmianie oświadczenia sprawcy), ewentualnie także opinię rzeczoznawcy ubezpieczyciela (wbrew powszechnemu przekonaniu nie jest to biegły sądowy), wskazanie kwoty oraz terminu, w jakim należy dokonać jej zwrotu.
Jeśli uważamy się za poszkodowanych na pismo warto udzielić odpowiedzi (konieczne listem poleconym lub za potwierdzeniem przyjęcia pisma w oddziale ubezpieczyciela), w której wskażemy dlaczego stanowisko ubezpieczyciela uważamy za błędne. Jeśli posiadamy jakieś wcześniej nieprzekazane dowody (zdjęcia, nagrania itd.) należy je dołączyć.
Jeżeli jednak ubezpieczyciel nie wycofa się ze swojego żądania o zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi – najpewniej skieruje sprawę na drogę postępowania sądowego (złoży pozew o zapłatę). Obrona w takiej sprawie wymaga znajomości procedury cywilnej, a także doświadczenia w likwidacji szkód komunikacyjnych, gdyż popełnione błędy mogą skutkować zasądzeniem żądanej kwoty oraz kosztów postepowania (nierzadko wynoszących co najmniej kilka tysięcy złotych).
Obrona w sprawie o zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi
Taka właśnie sytuacja spotkała klienta kancelarii, który po początkowej wypłacie odszkodowania i naprawie pojazdu otrzymał wezwanie o zwrot całej kwoty wraz z odsetkami (kilkunastu tysięcy złotych), a po odmowie jej zwrotu – pozew o zapłatę.
Sprawa była skomplikowana i trudna – jedyny świadek zdarzenia (nota bene pasażerka samochodu sprawcy) zmieniła adres zamieszkania i pozostawała nieuchwytna, natomiast materiał dowodowy ograniczał się do sprzecznych oświadczeń kierujących oraz zdjęć samochodów dokonanych kilka dni później przez rzeczoznawcę. Jednocześnie kolizja miała miejsce na skomplikowanym skrzyżowaniu, więc duże znaczenie miało kto, kiedy i w jaki sposób na nie wjechał.
Powołany przez sąd biegły niestety postanowił sobie za punkt honoru wskazanie winnego – pomimo, że ustalenie tego w oparciu o zdjęcia samochodów było obiektywnie niemożliwe. Biegły dokonał więc analizy wyjaśnień kierujących – pomimo tego, że nie miał do tego żadnego prawa i wskazał na winę klienta kancelarii.
W następstwie szeregu zastrzeżeń do opinii składanych przez kancelarię, biegły ostatecznie przedstawił alternatywne możliwości przebiegu zdarzenia, w tym wskazujące na winę faktycznego sprawcy. Jednocześnie po ustaleniu adresu świadka doszło do jego przesłuchania na wniosek kancelarii. Świadek nie potwierdził przebiegu zdarzenia wskazanego przez ubezpieczyciela, ani biegłego.
Wyrokiem z dnia 10 lutego 2023 roku (sygn. akt I C 1319/20) Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo o zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi i obciążył ubezpieczyciela kosztami postępowania. Od rzeczonego wyroku ubezpieczyciel wniósł apelację, jednakże po złożeniu przez kancelarię odpowiedzi została ona oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Rybniku z dnia 21 września 2023 roku (sygn. akt II Ca 301/23). Wyrok jest prawomocny, klient kancelarii nie ma obowiązku zwrotu żadnych kwot na rzecz ubezpieczyciela.
Zwrot odszkodowania ubezpieczycielowi – zlecenie prowadzenia sprawy
Sprawy z zakresu szkód komunikacyjnych stanowią istotny aspekt działalności kancelarii. Adwokat Wojciech Kaczmarczyk specjalizuje się w prawie finansowym. Jest także zatrudniony jako pracownik naukowy na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach, gdzie prowadzi przedmioty m.in. związane z instytucjami finansowymi, w tym ubezpieczeniami. Jest autorem licznych publikacji naukowych dotyczących rynku finansowego i bankowego.
Każda sprawa wymaga indywidualnego podejścia, mając na uwadze to, że nikt nie jest w identycznej sytuacji, a każdy wypadek jest inny. Kluczowe jest opracowanie strategii procesowej dopasowanej do konkretnego przypadku. Zainteresowanych pomocą prawną zapraszam do umówienia spotkania – tel. 605 396 946.